Gwisg ysgol yw’r dillad y mae’n ofynnol i ddisgyblion eu gwisgo yn yr ysgol. Mae gwisgoedd ysgol yn amrywio o’r rhai ffurfiol a manwl iawn (sy’n nodi bod blazers yn ofynnol ac eitemau penodol eraill o ddillad) i’r rhai mwy anffurfiol a chryno (sy’n nodi crys chwys ysgol yn unig). Mae ysgolion yn amrywio o ran pa mor gaeth y bydd y polisi gwisg ysgol yn cael ei orfodi ac a yw’n cynnwys agweddau eraill ar ymddangosiad disgyblion.
1. Mae’r sylfaen dystiolaeth bresennol ar wisg ysgol a deilliannau academaidd yn wan iawn. Mae’r sylfaen dystiolaeth gyfyngedig yn golygu nad yw effaith gyffredinol o ran cynnydd mewn misoedd yn cael ei gyfleu.
2. Nid yw gwisgo gwisg ysgol, ar ei ben ei hun, yn debygol o wella dysgu, ond gellir ei ymgorffori’n llwyddiannus mewn proses ehangach i wella ysgolion sy’n cynnwys datblygu ethos ysgol a gwella ymddygiad a disgyblaeth.
3. Mae ymrwymiad staff i gadw at bolisi gwisg ysgol yn gyson yn hanfodol i’w weithredu’n llwyddiannus.
4. Os oes polisi gwisg ysgol ar waith, mae’n bwysig ystyried sut i gefnogi teuluoedd nad ydynt efallai’n gallu fforddio gwisg ysgol.
Mae’r diffyg astudiaethau sy’n profi dulliau o ddefnyddio gwisg ysgol yn golygu nad oes digon o sicrwydd i gyfleu ffigur cynnydd mewn misoedd. Mae polisïau gwisg ysgol yn aml yn cael eu gweithredu ochr yn ochr â mesurau gwella eraill, sy’n ei gwneud yn arbennig o heriol mesur effaith ymyriadau gwisg ysgol yn unig. O ganlyniad, nid oes digon o sicrwydd yn y dystiolaeth i gyfathrebu ffigur cynnydd mewn misoedd.
Mae yna gred mewn rhai gwledydd bod gwisg ysgol yn cefnogi datblygiad ethos ysgol gyfan ac felly’n cefnogi disgyblaeth a chymhelliant. Mae rhai hefyd yn credu bod gwisg yn hyrwyddo tegwch cymdeithasol. Fodd bynnag, nid oes llawer o dystiolaeth gadarn y bydd cyflwyno gwisg ysgol, ar ei ben ei hun, yn gwella perfformiad academaidd, ymddygiad neu bresenoldeb.
Mae yna gred gyffredinol yn y DU bod gwisg ysgol yn arwain at welliannau yn ymddygiad disgyblion. Mae’n bwysig cofio nad yw ymddygiad gwell, ar ei ben ei hun, o reidrwydd yn arwain at well dysgu, er y gallai fod yn rhagamod pwysig (gweler Ymyriadau ymddygiad).
Mae disgyblion o aelwydydd economaidd-gymdeithasol is yn llai tebygol o allu fforddio cost gwisg ysgol. Felly, dylai ysgolion sy’n bwriadu newid eu polisi gwisg ysgol ystyried pa ddarpariaeth y gellir ei gwneud i dalu am gostau newidiadau mewn gwisg ysgol i ddisgyblion difreintiedig.
Credir bod polisïau gwisg ysgol yn ategu datblygiad a chefnogaeth diwylliant a dull ysgol gyfan, a allai yn ei dro gynorthwyo disgyblaeth a chymhelliant disgyblion.
Gallai elfennau craidd polisi gwisg ysgol gynnwys staff sy’n meddu ar ddisgwyliadau uchel o ymddygiad disgyblion a bod eu dillad yn adlewyrchu gwerthoedd a diwylliant yr ysgol y mae’r disgyblion yn eu hadlewyrchu.
Mae gweithredu polisi gwisg ysgol yn debygol o fod yn gost sylweddol i rieni. Ni fyddai’n ddoeth newid gofynion gwisg ysgol yn rheolaidd, gan y gallai hyn achosi mwy o anfantais i blant a theuluoedd aelwydydd economaidd-gymdeithasol is.
Mae’r costau sy’n gysylltiedig â chyflwyno gwisg ysgol yn isel iawn i ysgol, ac yn dibynnu’n bennaf ar rieni yn prynu’r dillad a nodwyd yn hytrach na dillad eraill y byddai’r plentyn yn eu gwisgo. Gall rhai ysgolion gynnig cymhorthdal neu dalu am wisg ysgol plant o deuluoedd incwm isel, sy’n debygol o arwain at gynnydd bach yn y gost sy’n gysylltiedig â chyflwyno gwisg ysgol.
Wrth gyflwyno dulliau newydd, dylai ysgolion ystyried y camau gweithredu. Am fwy o wybodaeth gweler Putting Evidence to Work – A School’s Guide to Implementation.
Mae tystiolaeth gyfyngedig iawn ynghylch effaith gwisg ysgol ar ddeilliannau cyrhaeddiad. Ar gyfer pynciau â thystiolaeth isel iawn, ni chaiff ffigur cynnydd mewn misoedd ei arddangos. Dim ond 7 astudiaeth a nodwyd a oedd yn bodloni’r meini prawf cynhwysiant ar gyfer y Pecyn Cymorth.
Guidance Reports
Improving Behaviour in Schools
Guidance Reports